Namık Kemal

Tanzimat devri şairlerinden, 21 Aralık 1840-2 Aralık 1888, doğ. Tekirdağ, ölm. Sakız Adası, mezarı Bolayır’da

Çocukluğunu dedesi Abdüllatif Paşa’nm yanında Kars ve Sofya’da geçiren, özel bir öğrenim gören Namık Kemal, İstanbul’a geldikten sonra (1857), Tercüme Odası’na memur oldu (1863). Şinasi ile tanıştı. Tasvir-i Efkâr gazetesine yazılar yazmaya başladı. °Şinasi, Paris’e gidince (1865) gazeteyi o çıkardı, istibdadla savaşan Yeni Osmanlılar Cemiyeti üyeleri­nin İstanbul’dan uzaklaştırılmaları karşısında Ziya Paşa ile Paris’e kaçtı (1867), Londra’da yine Ziya Paşa ile Hürriyet gazetesini çıkardı (1868), İstanbul’a dönün­ce (1870) arkadaşlarıyla İbret gazetesini çıkannaya başladı, az sonra mutasarrıf olarak Gelibolu’ya gönderildi, azledilince yine İstanbul’a geldi. Vatan yahut Silist-re piyesinin Gedikpaşa Tiyatrosu’nda temsilinin yarattığı heyecan üzerine (Nisan 1873), Kıbrıs’ta Magosa zindanına sürüldü (9 Nisan 1873), Abdülaziz’in tahttan indirilmesiyle siyasî mahkûmlar affedilince, 38 ay kaldığı Magosa’dan İstanbul’a döndü (Mayıs 1876), Kanun-i Esasi Encümeni’nde çalıştı, Midilli Adası’na sürüldü (1877), sonra oraya mutasarrıf oldu (1879), görevi Rodos (1884) ve Sakız (1887 -») Adalanna nakledildi 8 Namık Kemal edebiyatın hemen her türünde, geniş yankılar yaratan eserleriyle Tanzimat devrinin en gür sesli şairi, en önemli dava ve sanat ada­mı oldu. Genel olarak şekil ve ifade bakımlarından eskiye bağlı, ruh ve özce yeni şiirleriyle vatan, millet, hürriyet ideallerini aşılarken, makale, piyes, mektup ve ten-kidleriyle de sosyal alanda eğitici kudretini gösterdi, hep toplum için sanat ilkesine bağlı kaldı

• Her eserinin günümüzde de birçok ve değişik baskıları yapılagelen Na­mık Kemal’in şiirleri ilk kez Sadettin Nüzhet Ergun tarafından toplanmıştı: Namık Kemal/Hayalı ve Şiirleri (1933) Oyunları: “Vatan yahut Silislre (1873), “Zavallı Çocuk(im), “Akif Bey (1874), “Gülnihal(1875), “Celâleddin Harzemşah (1885), “Karabelâ (1910, yeni baskısı yok)

• Romanları: “İntibah (Uyanış, 1876), “Cezmi (1880) «> Tenkid eserleri (eleştiriler): Tahrib-i Harâbât (1885), Takib (1885), Renan Müdafaanamesi (yeni b. 1962). Prof. Kaya Bilgegil’in bir monografisi de (Harâbât Karşısında Namık Kemal, 1972) Ziya Paşa’nın Harâbât antolojisine karşı Namık Kemal ‘in görüşlerini açıklar

• Kanije (1874), Silistre Mııhâsarası (1874, 1946) gibi tarih ve biyografi kitapları arasında en tanınmışları: Osmanlı Tarihi (yeni b. üç cilt, 1971-1974) ile Büyük İslâm Tarihi”dir (yeni b. 1975). Namık Kemal, Selâhaddin-i Eyyûbî, Fatih Sultan Mehmed, Yavuz Sultan Selim’in hayatlarını da Evrak-ı Pe­rişan (dağınık yapraklar, 1871) adlı bir kitapta toplamıştı, Yavuz Sultan Selim de yeniden basıldı (1968)

• Mektupları: Daha önce Hususî Mektuplarına Göre Namık Kemal ve Abdülhak Hâmid (1949) kitabını çıkarmış olan Fevziye Abdullah Tansel, bu kere Türk Tarih Kurumu için, şairin bütün mektuplarını dört ciltte topladı. Na­mık Kemal ‘in Hususî Mektupları genel başlığını taşıyan bu dizinin basılmış ilk cildi (1967) İstanbul, Avrupa ve Magosa’dan yazılmış 213 mektubu, ikinci cilt ise (1969) İstanbul ve Midilli mektuplarını (213-426. mektupları) kapsıyor. Ömer Faruk Akün de Namık Kemal’in Mektupları (1972) adlı bir eser yayınladı

• Hakkında pek çok kitap arasında Namık Kemal/Hayatı ve Eserleri (1948) adlı çalışma, Prof. Mehmed Kaplan’ın doktora tezidir. Mustafa Nihat Özön’ün Namık Kemal ve İbret Gazetesi (1938) kitabında makalelerinden seçmeler toplanmış, Baha Dürder de şairin roman­ları üzerine bir inceleme yayınlamıştı: Namık Kemal’in Romanları (1940).