Nedim

XVIII. yy. divan şairlerinden, 1681- 14 Ekim 1730, doğ. ve ölm. İstanbul

• Asıl adı Mehmed olan Nedim, medrese öğreniminden sonra müderris, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nm sadrazamlığa atanmasından (1718) sonra da Mahmud Paşa mahkemesine kadı oldu (1725), İstanbul’un belli başlı medreselerinde müderrislik yaptı (1727-1730). Bu arada, Damat İbrahim Paşa’nm özel kitaplığını da yöneten Nedim, 1720-1730 yılları arasında, Müneccimbaşı Ahmed Efendi’nin (ölm. 1720) Hazreti Adem’den 1627 yılına kadarki olayları nakleden Arapça tarihini (Sahâi-fü’l-Ahbâr, Haberler Dolu Sayfalar, 3 cilt, bas. 1869-70) Türkçeye çevirdiği (yeni b. Tercüman 1001 Temel Eser dizisinde) gibi, Aymtaplı Aynî’nin (ölm. 1451) Ya-ratılış’tan 1446 yılı olaylarına kadar gelen Arapça tarihini Türkçe’ye çevirmekle görevli (1725) komisyonda da çalıştı. Patrona Halil îsyanı’nda öldü (1730)

• Di­van şairlerinin en büyüklerinden biri olan Nedim, Lâle Devri diye adlandırılan III. Ahmed’in sadrazâmı Damat İbrahim Paşa devrinin (1718-1730) zevk ve safa hayatını canlandıran gazel ve şarkılarıyla ün kazandı. Münacat ve naat gibi dinî kasideler yazmayan, bütün şiirleri hep dindışı konularda; övgü, aşk, şarap ve ha­yattan kâm almak üzerine olan Nedim, zevklerini paylaştığı o renkli ve hareketli hayatı şiirlerine geçirmesini bildi; divan şiirinin hayalde ve soyut güzelliklerine, yaşadığı hayatın şuhluk ve içtenliğini, canlı bir İstanbul Türkçesini ekledi; divan şiirimizin yerli bir havaya bürünmesini sağladı

• Nedim Divanı, birçok baskıları dışında bilimsel yöntemle ve tam olarak önce Halil Nihat (1922), sonra Abdülbaki Gölpmarlı (1951, 1956) tarafından bastırıldı. Şair üzerine çeşitli tanıtma kitapları (ör. Nevzat Yesirgil: Nedim, 1952) yanı sıra Prof. Hasibe Mazıoğlu’nun Nedim’in Divan Şiirine Getirdiği Yenilik (Ankara, 1957) isimli incelemesi, bu konuda etraflı tek monografidir

• Şairin hayatı, Halit Fahri Ozansoy’un Nedim (1932), Faik Ali Ozansoy’un da Nedim ve Lâle Devri (1950) oyunlarına konu olmuştur.