Nefi

XVII. yy. divan şairlerinden, 15727-27 Ocak 1635, doğ. Hasankale, ölm. İs­tanbul

• Asıl adı Ömer olan Erzurumlu Nef’î, kuvvetli bir medrese öğrenimi gör­dü. I. Ahmed’in tahta çıkmasından (1603) sonra, îstanbul’a geldi, maden işlerinde görevlendirildi. IV. Murad devrinde padişah tarafından korundu, bir ara Edirne’de Muradiye mütevelliliğine (Muradiye Vakfı yönetmenliğine) atandı, son görevi İstanbul’da cizye muhasebeciliğidir. Bir daha hiciv yazmayacağına dair IV. Mu­rad’a verdiği sözü tutmaması ölümüne sebep oldu; Vezir Bayram Paşa hakkında yazdığı bir hicviye yüzünden sarayın odunluğunda kementle boğduruldu, cesedi denize atıldı

• Türkçe ve Farsça birer divanı, Siyam-ı Kazâ (Kader Okları) adlı bir hiciv mecmuası olan Nef’î, divan edebiyatımızın en büyük övgü ve yergi şa­iridir. Türkçe divanmdaki 59 kaside, onun özellikle kaside alanında üstün başarı sağladığını gösterir. I. Ahmed, II. Osman ve IV. Murad’a, ayrıca devlet büyüklerine yazılmış bu kasidelerde sağlam bir şiir tekniği, taşkın, tok ve gür bir âhenk görü­lür; aşırı abartmaları bile, samimiyet ve heyecanı arasında yadırgatıcı, batıcı taraf­larından sıyrılır, insana tabiî gelir. Kasidelerindeki tantana ve ihtişamda savaşlar, isyanlar ve eğlencelerle dolu IV. Murad devrinin (1623-1940) yankıları duyulur. Sihâm-ı Kazâ’daki kaside, terkib-i bend ve kıta şekilleriyle yazılmış, devrin devlet adamlarına, tanınmış şairlerine yöneltilmiş hicivlerde, zaman zaman ağır hakaret ve sövmelere kalkışmasını karakterindeki ataklığa, bazan da sataşmalara daha sert karşılık vermek zorunda kalışına yormak gerekir

• Türkçe divanı iki kere basılmış (1836, 1853), Farsça divanının Türkçeye çevirisi (Prof. Ali Nihad Tarlan tar. 1943) ile Sihâm-ı Kazâ (Saffet Sıtkı tar. 1943) da yayımlanmıştır

• Şairin hayatı, sanatı,şiirlerinden seçmeler konusunda Prof. Abdülkadir Karahan’m hazırladığı tanıtma kitapları Varlık (1954) ve Milli Eğ. Bk. (1972) Yayınlarında çıktı.