12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Ordinat Yayınları Sayfa 28

“12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 28 Ordinat Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Ordinat Yayınları Sayfa 28

Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları

ağız: Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili.
etimoloji: Köken bilimi.
hummalı: Sıkı, yoğun, hararetli.
kamus: Sözlük.
lehçe: Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu, diyalekt.

Metin ve Tür ile İlgili Açıklamalar

Bir dilin kelime varlığı, sözlüklerde liste hâlinde bulunur. Bu listeler, alfabesine veya temasına göre düzenlenir. Kelimeler dilde liste hâlinde bulunmaz, cümle içinde bir bağlamla anlam kazanır. Her bir kelime bir bağlam içinde canlanır. Doğru kullanımları ve gerçek anlamları da bu bağlamlar içinde ortaya çıkar. Dolayısıyla iyi bir sözlük, sınırsız sayıdaki bağlamdan oluşan birçok metnin taranması sonucunda hazırlanır.

Dil yaşayan bir varlıktır. Doğal olarak her dilde her yıl birçok yeni sözcük türer ve kullanıma girer. Mütercim ve uzmanlar bu yenilikleri takip ederek önceki yıllarda yayımlanan sözlükleri yeniler. Araştırmacılar günümüz konuşma dili açısından daha zengin ve amaca daha uygun kullanılabilecek yeni çalışmalar sunarlar. Örneğin, Almanca-Türkçe sözlükler uzun yıllar kullanılmıştır. Kimi sözlükler artık günümüz şartlarına yanıt vermediği için kullanılmamaktadır.

Sözlükler; başvuru kitapları olarak bir dilin kelime hazinesini düzenlemeli, açıklamalı, kelimelerin tam anlamını vermelidir.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Aşağıdaki sözcük gruplarını metinden hareketle açıklayınız.

• Cevap:

altın çağını yaşama: En iyi dönemini geçirme, en verimli çağında olma.
hummalı bir çalışma: Çok derin çalışma, çalışırken çok ciddi olma.
kendine dert edinme: Bir sorunu çok düşünme, üzerine vazife alma.

2. Okuduğunuz metnin konusunu, amacını ve hedef kitlesini açıklayınız.

• Cevap: Metnin konusu sözlük çalışmalarının dil için önemi ve Türkçede yapılan sözlük çalışmalarıdır. Amaç dilin gelişmesini, korunmasını sağlamak hedef kitle ise Türkçe bilen herkes ile araştırma yapacak bütün insanlardır.

3. “Türkçenin makûs talihi” nasıl yenilmiştir? Açıklayınız.

• Cevap: Atatürk sayesinde “Türk” kimliğiyle beraber “Türkçe” de âdeta makûs talihini yenmiş; layık olduğu değeri görmeye başlamıştır. 1928 yılında yapılan Harf inkılabı ve 1932 yılında kurulan Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dil Kurumu), Türkçenin gelişiminde ve kullanımında milât oluşturmuştur. Atatürk’ün Türk dilini koruma ve kullanmada bütün kurumların ve şahsiyetlerin hassas olması gerektiği konusundaki tavsiyesi Türkçenin gelişimine ve kullanımına çok önemli katkıda bulunmuş ve bu doğrultuda çok önemli çalışmalar daha o hayatta iken başlamış ve bu durum zaman zaman sekteye uğrasa da günümüze kadar devam etmiştir.

4. Metinden hareketle Cemil Meriç’in “Kamus, bir milletin hafızasıdır yani kendisidir.” ifadesini açıklayınız.

• Cevap: Dil yaşayan bir varlıktır. Doğal olarak her dilde her yıl birçok yeni sözcük türer ve kullanıma girer. Sözlükler; başvuru kitapları olarak bir dilin kelime hazinesini düzenlemeli, açıklamalı, kelimelerin tam anlamını vermelidir. Böylece dilin zenginliği ve tarihi yani namusu korunmuş olacaktır.

5. Sözlüklerde kelimeler nasıl sıralanmıştır? Açıklayınız.

• Cevap: Kelimeler dilde liste hâlinde bulunmaz, cümle içinde bir bağlamla anlam kazanır. Her bir kelime bir bağlam içinde canlanır. Doğru kullanımları ve gerçek anlamları da bu bağlamlar içinde ortaya çıkar. Dolayısıyla iyi bir sözlük, sınırsız sayıdaki bağlamdan oluşan birçok metnin taranması sonucunda hazırlanır.

6. Metinden hareketle Türkçenin konuşulduğu coğrafya ve sözlükçülük ilişkisini değerlendiriniz.

• Cevap: Türk dillerinin konuşulduğu coğrafya; Anadolu, Azerbaycan, Kafkasya, İran, Irak, Afganistan, Batı ve Doğu Türkistan’ın büyük bölümü, güney, kuzey ve batı Sibirya ile Volga bölgesini kapsar. Bundan dolayı 1991 yılında Kültür Bakanlığı tarafından yayımlanan “Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü” adlı eserin veri tabanına aktarılmasından oluşan bu çalışmada Türkiye Türkçesi ile birlikte Azerbaycan, Başkurt, Kazak, Kırgız, Özbek, Tatar, Türkmen ve Uygur lehçelerinin söz varlığından seçilmiş sözler bulunmaktadır.

7. Türk Dil Kurumunun yaptığı sözlük çalışmaları nelerdir? Maddeler hâlinde defterinize yazınız.

• Cevap: Hâlen TDK’nin yaptığı sözlük çalışmaları şunlardır:

➢ Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu
➢ Türkçede Batı Kökenli Yabancı Kelimeler Sözlüğü
➢ Osmanlı Türkçesi Sözlüğü
➢ Derleme Sözlüğü
➢ Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları
➢ Türkçeye Emek Verenler Dizisi
➢ Yayın Çalışma Grubu
➢ Diş Hekimliği Terimleri
➢ İktisat Terimleri
➢ İlaç ve Eczacılık Terimleri
➢ Su Ürünleri Terimleri Sözlüğü
➢ Tıp Terimleri
➢ Türk Tarihi Terimleri

8. Metinden hareketle “Türkçe Sözlük”ün genel ağda sunulması nasıl bir etki yapmıştır? Değerlendiriniz.

• Cevap: Türkçe Sözlük, dilimizde yaşanan gelişmelere bağlı olarak sürekli güncellenmektedir. Bu da insanların sözcüklerle ilgili en güvenilir bilgiye çok kolay bir şekilde ulaşmasını sağlamaktadır.

9. Okuduğunuz metinden bilgiye dayalı ve yoruma açık cümlelere örnekler bulunuz.

• Cevap:

Bilgiye dayalı: 2011 yılı itibarıyla sözlükte 121.509 anlam bulunmaktadır. / 2011 yılı itibarıyla “Büyük Türkçe Sözlük”te söz, deyim, terim ve ad olmak üzere toplam 616.767 söz varlığı bulunmaktadır.

Yoruma açık: “Kamus, bir milletin hafızasıdır yani kendisidir.” der Cemil Meriç.

10. Metinde kullanılan anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz.

• Cevap: Metinde daha çok açıklama ve örnekleme düşünceyi geliştirme yolları kullanılırken anlatım biçimi olarak ise özellikle açıklamadan yararlanıldığını görürüz.

11. Metindeki görselden hareketle “Sözlük, Özgürlüktür!” sloganını yorumlayınız.

• Cevap: Sözlük dilin dış müdahaleler karşısında güçlü kalmasını, tarihe not düşülmesini ve bağımsızlığın dil üzerinden sonsuza kadar sürmesini sağlayan sembol bir şeydir. Bu nedenle sözlüğe sahip çıkma aslında özgürlüğe sahip çıkmaktır.

12. Sınıf Ordinat Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 28 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.