Edebiyat ve Hukuk Makalesi Hakkında Bilgi 

Edebiyat ve Hukuk Makalesi Nedir

Edebiyat ve Hukuk Makalesinin İçeriği

Hüseyin Cahit Yalçın Edebiyat ve Hukuk Makalesi 

Servet-i Fünûn veya 1950’li yıllara kadar Edebiyat-ı Cedide (Yeni Edebi­yat) anılan edebî hareket, Türk edebiyat tarihi içerisinde Tanzimat edebiyatı­nın hemen sonrasında ciddi bir değişimin yaşandığı bir dönemin genel adıdır. Servet-i Fünûn dergisi etrafında toplanan dönemin üdeba ehlinin özellikle şiir ve roman türlerinde düşüncelerini somutlaştırmak suretiyle etkili oldukları bir

dönem olması münasebetiyle önemlidir. 1896 ile 1901 yıllan arasında oldukça etkili olan bu yeni edebiyat anlayışı bir yanda edebî alandaki düşüncelerini eser­leriyle somutlaştırırken öte yanda kendilerine dönük eleştirilere cevaplar vererek aynı zamanda yeni bir edebiyat anlayışının yaygınlaşmasında etkili olmuşlardır. Ramazan Korkmaz’m ifadeleriyle Servet-i Fünun edebiyatı: “Yaklaşık 40 yıllık bir Batılılaşma sürecinin çoğu zaman birbiriyle çelişen insicamsız düşünceleri ile beslenen Servet-i Fünun; köklü sistematik bir düşünsel altyapısı olmak yerine; parçalanma sürecindeki imparatorluk aydınının Batılı düşünceye yönelik ikin­ci elden bilgi kırıntıları, devrin yönetimince uygulanan sansürler, sürgünler ve daha çok baskı atmosferinin besleyip büyüttüğü kötümser mizaçlarla yönetilen bir edebi toplaşma hareketidir.”

Edebiyat âleminde oldukça ses getiren bu dergi ve edebî düşünce, 17 Ekim 1901 tarihinde yayınlanan Hüseyin Cahit’in Fransızcadan yapmış olduğu tercüme yazı olan “Edebiyat ve Hukuk” adlı makale sebep gösterilerek kapatılır. Hüseyin Cahit bu makaleyi Paul Lacombe’un 1898 yılında yayınlanan “Edebiyat Tarihine Giriş” adlı eserinin bir bölümünü çevirmek suretiyle yayınlamıştır. Bu makale­nin içeriğinde, edebiyat ve hukukun benzer aşamalardan geçerek ilerlediklerini ve ikisi arasında benzerlik ve etkileşim söz konusu olduğu vurgulanmaktadır. Ersoy Topuzkanamış’m bu konuyla ilgili çalışmasında makale ile ilgili şu ifa­deler yer almaktadır: “Realizm ve natüralizm akımlarının hukuk ve edebiyattaki yansımalarına örnekler verilmiş, bu akımlardan ötürü edebî eserlerin mümkün olduğunca bilimsel ve akılcı olarak kaleme alındığı, buna paralel olarak hukukta da idealin küçümsendiği dile getirilmiştir. Hukukun edebiyat üzerindeki etkisine örnek olarak da Fransa’daki boşanma yasağı gösterilmiştir.” Bu minvalde devam eden eserden Hüseyin Cahit’in birebir çeviri yapmadığı hatta bu eserden hare­ketle kendi düşüncelerini de katmak suretiyle serbest bir çeviri yaptığı sonucuna ulaşmak mümkündür.

Dönem içerisinde dergilerin sık sık kapatılması ve sonrasında yaym hayatına devam etmeleri oldukça olağan bir durum haline gelmiştir fakat bu makalenin yayınlanmasından sonra dergi yönetimine gelen bilgi işin ciddiyetini göstermesi bakımından etkili olmuş ve metnin sakıncalı bulunduğu ifade edilerek adli işlem yapılmaya başlandığı görülmüştür.

Mabeyn Başkatipliği’nden Adliye Nezaretine yazılan yazıda geçen ifade­ler yazının içeriğinde görülen sakıncanın ifadesini barındırması münasebetiyle önemlidir: “Edebiyat ve Hukuk gibi masum bir başlık altında Servet-i Fünun kraliçesinin idamlarına (Fransız) Büyük Devrim(in)e ilişkin olaylar kamunun gözleri önüne serilerek bizlere büyük iyilik ve bağışta bulunan yeryüzü halifesi efendimiz hazretlerine karşı (halk) ayaklanmaya kışkırtılmakta olup böylelerine karşı Avrupa’da her ülkede ağır cezalar verilmekte ve hatta Amerika’da ‘linç’ cezası uygulanmakta olduğundan, adı geçen gazetenin imtiyaz sahibiyle bütün ilgililerin sorumluluk derecelerine göre cezalandırılması ve sonucun bildirilmesi padişah buyruğu gereği tebliğ olunur. Ekim, 1901.” Fransız devriminin örnek gösterilerek halkı isyana kışkırtmak tehlikeli bulunmuş ve derginin kapatılmasına ve sorumluların cezalandırılmasına karar verilmiştir.

Yapılan soruşturma ve gerçekleştirilen yargılamalar neticesinde yazı sahibi Hüseyin Cahit ve dergi yönetimi her ne kadar ceza almamışsa da padişah aleyhi­ne yazı yazmamak vb sözler verilmek suretiyle dergi ancak 48 gün sonra yayın hayatına dönebilmiştir. Servet-i Fünun dergisi tekrar yayınlanmaya başladıktan sonra içerikte değişime gitmiş ve işlenen konulan doğrudan fikirle ilgili olmayan bilim, tanın gibi alanlara kaydırmıştır. Böylelikle Servet-i Fünun dergisinin ede­biyat alanındaki ağırlığı zamanla azalmış ve bir dönemin kapanması söz konusu olmuştur.