Toprak Kokusu Kitap Özeti

• Reşat Enis’in romanı (1944)

• Adana’ya bağlı Kötüköy’de otuziki yaşında ve üç aylık evli iken 1914 Birinci Dünya Savaşı’na giden Boyalısakal, dönüşte anasıyla babasının ölmüş, karısının Fransızlar tarafından kurşuna dizilmiş olduklarını öğrenir. Öksüz yavrusu Elif’i konu komşu kurtarmıştır. Köylüler perişandır:
Eski softa, toprak ağası Yarım Hacı Hasan Ağa, karısı ve baldızıyla birlik, üç koldan köylüyü sömürmektedir. Köye öğretmen gelen Yalçın, köylüyü kurtarma çabalarına girişir, bu arada sıtmayı önlemek için, köyün aşağısındaki bataklığın kurutulması gerektiğini köylüye kabul ettirir. Boyalısakal, öğretmenin uyarmalarıyla Hasan Ağa’nın madrabazlıklarını anlamıştır. Öğretmen Yalçın, Boyalısakal’ın şimdi on üç-on dört yaşındaki kızı Elif’i sevmektedir. Çıkarları baltalandıkça öğretmene düşmanlığı artan Yarım Hacı, bir erkek çocuğu kirlettiği iftirasıyla, kendi alçaklığını öğretmene yükleyerek, onu hapse attırmaya muvaffak olur. Suçsuzluğu anlaşılan Yalçın, serbest bırakılırsa da, Niğde’nin bir köyüne atanır. Boyalısakal, kızıyla yalnız kalmıştır. Ağalardan Zühtü Paşaoğlu Şakir Bey, Boyalısakal’ın toprağını elinden alıp baba kızı kendi topraklarında boğaz tokluğuna çalışmak zorunda bıraktığı gibi, onaltı yaşındaki Elif’i de kirletir; zavallı baba Boyalısakal, kederinden ölür. Elif, romanın ortalarında Melek adıyla tekrar ortaya çıkar. İstanbul’da lisede okumuş, üniversiteye gitmiş, türlü maceralardan sonra, gönlü hâlâ toprak kokusuyla dolu, kendini kara toprağa adamış olarak, Adana’ya dönmüştür: Artık bir bar kadınıdır. Şakir Bey’le, Yarım Hacı Hasan Ağa ile savaşa girer, onları iflasa sürükler. Telefonlar bir gün, Seyhan valisine Yüreğir’de birkaç yüz köylü-ırgadın ayaklandığı haberini ulaştırır. Elebaşı olarak, kurşunla ağır yaralı güzel bir kadın yakalanır; valinin raporu köylü-ırgat lehine olur. Roman şu satırlarla bitiyor: “Çukurova’nın mütegallibe elinden alınarak devletleştirilmesi teşebbüsü, bu ayaklanmadan sonra başlar. Boyalısakal’ın kızı Elif, cezaevinde, Toprak Kanunu’nun çıkarılmasını bekliyor. Adana, 12 Aralık 1943”. • Ömer Faruk Toprak’ın “Eser yayımlanınca büyük bir olay oldu. Parlamento, Toprak Kanunu düzeyine girmişti zaten. Toprak ağalarının etkisi de işe karışınca, kitabı Bakanlar Kurulu kararıyla topladılar. O zaman, dıştan görünüşüyle mücadeleyi sevmeyen bir yaradılış gösteren Reşat Enis, baktım, işi Başbakan’la görüşmeye kadar götürdü. Sonradan okumak fırsatını bulan Saracoğlu, yazarı kutladı ve eser tekrar yayın alanına çıktı” dediği (Duman ve Alev, 1963, s. 94) roman, 1969’da yapılan ikinci baskısında adını değiştirmiş Kara Toprak olmuştur.