5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Sayfa 49-50-51-52-53

5. Sınıf E Kare Yayıncılık Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Sayfa 49-50-51-52-53 Cevapları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Sayfa 49-50-51-52-53

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 49

3. Konu Kültürel Çeşitlilik

Anahtar Sözcükler

Kültürel özellik, benzerlik, farklılık, gelenek, kültür

Başlarken

Ülkemizde hangi il, hangi yemek veya yiyeceklerle anılıyor?

• Cevap: Trabzon hamsisi, Hatay künefesi, Erzurum cağ kebabı, İzmir boyozu, Konya etli pidesi ile anılmaktadır.

İllerimizin yemek kültürlerinin benzerlikler veya farklılıklar göstermesinin sebepleri nelerdir?

• Cevap: Çünkü hem o yörede yetişen ürünlerin farklılığı, hem de kültürlerin farklı olması, hem de komşu ülke illerden alınan yemek alışkanlıklarının farklı olmasından kaynaklandığını düşünüyorum.

Halk arasında yaşayan ve nesilden nesile aktarılan davranış veya ürünler, kültürümüzün bir parçasıdır. Buna el sanatları, geleneksel evler, mahallî kıyafetler, masallar, mâniler, ninniler, efsaneler, halk oyunları, âdet ve inançlar örnek olarak gösterilebilir. Bunların bir kısmı günden güne kaybolmakta, unutulup gitmektedir. Ülkemizin birçok yerinde aynı konuyla ilgili benzer kültürel özellikler olduğu gibi farklı kültürel özelliklere de rastlamak mümkündür.

Aşağıda doğum, yiyecek, içecek ve ölüm ile ilgili kültürel özellikleri içeren, illere göre hazırlanmış bir tablo yer alıyor. Bu tabloyu inceleyelim:

Yaşadığınız yerde tablodaki kültürel özelliklerin aynısı veya benzeri uygulanıyorsa “✓” işareti koyunuz. Eğer belirtilen konuyla ilgili farklı uygulamalar varsa tabloya ekleyiniz.

• Cevap:

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 50

Türk kültürünün en değerli hâzinelerinden biri de kendine has özelliklere sahip olan Türk müziği ve müzik aletleridir (Görseller: 2.31, 2.32). Tarihimizde bu müzik aletleri çeşitliliğini görmek mümkündür. Yerel kültürel zenginliklerden beslenerek oluşan Türk halk müziği ve Türk sanat müziği, kullanılan telli, üflemeli ve vurmalı çalgılar eşliğinde söylenmektedir. Örneğin Anadolu’nun farklı yerlerinde varlık gösteren, aşıklık geleneğinin önemli bir parçası olan bağlama, mızrap veya parmaklarla kullanılabilir. Kemençe ise Karadeniz müziğinin sembolik çalgısıdır. Davul, zurna, sipsi, cümbüş ülkemizde yaygın olarak çeşitli törenlerde kullanılır.

Ülkemizin çeşitli yerlerinde bazı müzik aletlerinin diğer müzik aletlerine göre daha yaygın bir şekilde kullanılıyor olmasının sebepleri neler olabilir?

• Cevap: O yerin kültürü ile ilgilidir. Mesela Doğu illerinde davul zurna, deniz kıyılarında gitar, Karadeniz’de ise kemençe ağırlıktadır. Çünkü oynanan oyunlar da müzik aletleri seçiminde ağır basabilmektedir.

SIRA SİZDE

Çocuklarla ilgili sözleri okuyarak ilgili sütunları doldurunuz. Tablonun alt kısmına yeni bir söz ekleyebilirsiniz.

ÇOCUKLARLA İLGİLİ SÖZLER

• Cevap:

Sınıfınızda farklı illerden gelen öğrenciler varsa tablonuzu onlarınkiyle karşılaştırınız. Benzerlik olup olmadığını belirleyiniz.

• Cevap: Farklı illerden gelen arkadaşların tablolarına baktığımda çocuklarla ilgili söylenen sözlerin nerdeyse hepsinin benzerlik taşıdığını görmekteyim.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 51

Yan tarafta gördüğünüz kitap, ülkemizde geçmişte oynanan, hâlen oynanmaya devam edilen ya da artık oynanmayan oyunları anlatıyor. Böylece çocuk oyunlarının kaybolmamasına, dolayısıyla kültürel mirasımızın korunmasına katkıda bulunuyor.

Bazen oynadığımız bir oyunla başka bir yerde karşılaştığımızda aynı oyun olduğunu ama isminin farklı olduğunu fark ederiz. Biz bu oyunu şöyle oynardık, şu malzemeleri kullanırdık, dediğimiz olabilir. Oyunlarda çevrenin özellikleri, yaşanan dönemin sosyal ve ekonomik durumu, kullanılan nesneler veya tekerlemeler etkili olur. Bu da kültürümüzün bir parçası olan çocuk oyunlarının oynandığı yere göre benzerlik veya farklılıklar gösterdiğini ortaya koyar.

Yandaki kitapta (Görsel: 2.33) çocuk oyunları; tekerlemeli ve türkülü oyunlar, çalgılı oyunlar ve çalgısız oyunlar olarak gruplandırılmış. Birlikte inceleyelim.

Tablodaki oyunlar gibi ip atlama ve seksek oyunu da ülkemizde birçok yerde oynanan oyunlardandır (Görsel: 2.34). Beştaş oyunu genelde taş ile oynanmasına rağmen Türkiye’nin bazı yörelerinde aşık kemiği ile de oynanmaktadır. Eskiden, top oyunları bezden ya da deriden yapılmış toplarla da oynanırdı.

Birçok oyunun ülkemizin farklı yerlerinde benzer şekillerde oynanmasının sebepleri neler olabilir? Bu oyunların yaşatılmasının kültürel mirasa duyarlı olmakla ilgisini açıklayınız.

• Cevap: Oyunlarda çevrenin özellikleri, yaşanan dönemin sosyal ve ekonomik durumu, kullanılan nesneler veya tekerlemeler etkili olur. Bu da kültürümüzün bir parçası olan çocuk oyunlarının oynandığı yere göre benzerlik göstermesini sağlar. Çünkü çocuklar her yerde benzer davranışlar gösterir benzer ihtiyaçlarına göre davranırlar. Bu oyunların yaşatılması kültürel anlamda değerlerin geleceğe taşınması ve kültürün zenginleşmesi bakımından değerlidir.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 52

Zengin kültürel mirasımıza farklı bir örnek olarak halk oyunlarını da gösterebiliriz. Halk oyunları oynanırken her yöreye özgü kıyafetlerin giyildiği görülür. Bu kıyafetler, geleneksel giysi olması yönüyle ayrı bir değere sahiptir.

➢ Zeybek, ülkemizin batı yörelerinde oynanır. Zeybek oynayanlar diz altına kadar şalvar, kuşak, üstte işlemeli cepken, desenli yün çorap, yemeni veya çizme giyerler. Başlarında fes üzerine sarılmış telli çevre veya börk bulunur. Kuşak bağlar, silahlık takarlar (Görsel: 2.35).

➢ Horon; Ordu, Trabzon ve Rize yöresinde oynanır. Kızlar; yaşmak, işlik, fistan, şalvar, tozluk, çarık giyerler. Boncuk ve kuşak takarlar. Erkekler; başlık, gömlek, yelek, zıpka, cepken, çizme, çorap giyerler. Kemer ve köstek takarlar (Görsel: 2.36).

➢ Bar, Erzurum ve civarında oynanır. Kızlar; bindallı, leçek, papuç, dizleme giyerler. Gümüş kemer, beşibirlik ve kolye takarlar. Erkekler; cistik, yelek, gömlek giyerler. Gümüş köstek ve kuşak takarlar (Görsel: 2.37).

SIRA SİZDE

Halk oyunları ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Halk oyunlarında her yörenin kendi özelliklerini yansıtan figürler olmakla birlikte diğer yörelerin özelliklerini yansıtan figürler de vardır. Sizce bunda en büyük etken nedir?

• Cevap: En büyük etken kültürler arası alış veriş ve etkileşimdir. Kültürler yakın yerlerdeki diğer kültürlerden etkilenir, onlara benzerlik gösterirler. İnsan yaşamı ortak bazı yaşanmışlıkları barındırdığı için benzer figürlerin olması da normaldir.

Yaşadığınız yerde oynanan halk oyunları ile yukarıda anlatılan halk oyunları arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir? 

• Cevap: Benzerlik olarak kullanılan enstrümanlar, bazı figürler ve kıyafetleri sayabilirim. Ama sayılan oyunlardaki kişi sayısı, oyun süresi, figürler ve bazı kıyafetler farklılık göstermektedir.

Oyunların ve kıyafetlerin yaşanan yerin kültürel özelliklerini yansıttığını düşünüyor musunuz? Neden?

• Cevap: Kesinlikle düşünmekteyim. Çünkü sıcak yerlerde kıyafetler çok terletmeyen şekilde iken soğuk yerlerde oynanan oyunlarda daha sıkı kıyafetler tercih edilmektedir.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 53

SIRA SİZDE

Ülkemizin çeşitli yerlerinde askere gidenler için yapılan törenlerle ilgili bilgileri okuyunuz. Yaşadığınız yerdeki asker uğurlama törenleriyle (Görsel: 2.38) benzerlik ve farklılıklarını belirtiniz. Boş bırakılan yere, yaşadığınız yerdeki asker uğurlama törenlerinde yapılanları yazınız.

➢ Köyde büyük bir şenlik düzenlenir. Askere gidecek uşağın evine bayrak asılır. Davul zurna çalınır, oyunlar oynanır, yemekler yenir. Şenlikler bir hafta devam eder. Askere gidecek uşağı, köyün halkı otogara giderek yolcu eder.
Kelkit / Gümüşhane

➢ Kur’an-ı Kerim okutulur, dua edilir. Bir ibrik su, bir kadın tarafından askere gidenle birlikte yürünerek bitinceye kadar dökülür. Kadın, suyun bittiği yerden geri döner. Asker, “Haydin, yolun açık olsun.” diyerek uğurlanır. Gebiz bucağı / Serik / Antalya

➢ Askerliğin kutsal bir vazife olduğu, dinimizin ve milletimizin korunmasının askere ait olduğu hususunda konuşulur. Askere gidecek olan, yakınlarını ziyaret eder. Büyüklerin ellerini öper, onların hayır duasını alır. Yakınları da kendisine hediyeler vererek sağ salim gidip gelmesi için dua ederler. Bursa

• Cevap: Genelde benzerlikler daha çoktur. Örneğin davul zurna ile uğurlama, dualar edilmesi, Türk Bayrağının askere gideceğe verilmesi gibi gelenekler her yerde görülebiliyor. Ama bazı yerlerde kına yakılması, zılgıtlar atılması, askere giden kişi için şarkılar söylenmesi küçük farklılıkları oluşturmaktadır.

NELER ÖĞRENDİK?

GÖZDEN GEÇİRME

Sizce, ülkemizdeki kültürel çeşitlilik toplumumuzu hangi yönlerden etkiliyor? Tartışınız.

• Cevap: Ülkemizin maddi ve manevi kültürünün zenginleşmesini sağlamaktadır. Kültürlerin zenginliği turistik açıdan da ilgi çekmektedir. Hem çok çeşitli kültürler toplumu bir arada tutuyor hem de insanı kültürel anlamda geliştiriyor.

ÜRÜN DOSYASI

Yaşadığınız şehir dışında bir şehir belirleyiniz. Her iki şehri kültürel açıdan karşılaştırarak benzerlik ve farklılıkları belirtiniz. Çalışmanızı sınıfa getirerek arkadaşlarınıza okuyunuz. Ürün dosyanızda saklayınız.

• Cevap: Ben Hatay’da yaşıyorum. Burada sebze ve et ağırlıklı bir beslenme alışkanlığı var. Arkadaşım ise Trabzonlu. Onlar da daha çok balık ve lahana ağırlıklı bir beslenme alışkanlığı var. Bizim burada tatlı olarak künefe çok yaygın. Burada düğünler genelde akşam olmakta ve uzun sürmekte, Trabzon’da ise gündüz de düğünler çokça yapılıyormuş ve daha kısa sürüyormuş. Bir de orada düğünlerde silah sıkma geleneği daha yaygın imiş.

ÖZ DEĞERLENDİRME

1. Ülkemizin zengin kültürel özelliklere sahip olduğunu bilirim. ?
2. Yaşadığım yerin kültürel özelliklerine örnek verebilirim. ?
3. Ülkemizin farklı yerlerindeki kültürel özellikleri karşılaştırarak benzerlik ve farklılıkları belirleyebilirim. ?

DİĞER KONUYA HAZIRLIK

Sınıfa, düğün fotoğrafları, davetiyeler gibi kültürel öge içeren görsel malzeme getiriniz.

• Cevap:

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Çözümleri E Kare Yayınları Sayfa 49-50-51-52-53  ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.