8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Adım Adım Sayfa 171-172-173-174-175-176-177-178-179 Cevapları

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Adım Adım Yayınları Sayfa 171-172-173-174-175-176-177-178-179 Cevapları ve Soruları

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 171

Saçlarımızın ve tırnaklarımızın yapısını oluşturan keratinin, kanda oksijen molekülünün taşınmasından sorumlu olan hemoglobinin, vücudumuzu bakteri ve virüslere karşı koruyan antikorların yapısında protein bulunur. Azot döngüsü olmasaydı proteinler oluşmaz ve bu canlılık faaliyetlerinin hiçbiri gerçekleşmezdi.

KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİNİN NEDENLERİ VE OLASI SONUÇLARI

Küresel iklim değişikliği, yeryüzündeki iklimin ortalama durumunda meydana gelen uzun süreli değişiklikler olarak tanımlanabilir.

• “Rize her mevsim yağışlıdır.” ifadesi Rize’nin iklim özelliğini tarif eder. Yılın bazı aylarında Rize’de yağışın olmamasının iklim değişikliği ile bir ilgisi yoktur. Rize’de iklim değişikliğinden söz edilebilmesi için aynı hava şartlarının uzun yıllar boyunca gözlemlenmesi gerekir.
• “Antalya’da yazlar sıcak ve kuraktır.” ifadesi Antalya’nın iklim özelliğini ifade eder. Antalya’da iki yıl üst üste sıcaklığın birkaç °C düşmesi veya bu dönemlerde Antalya’nın yağış almasının iklim değişikliği ile bir ilgisi yoktur. Antalya’da iklim değişikliğinden söz edilebilmesi için aynı hava şartlarının uzun yıllar boyunca gözlemlenmesi gerekir.

Verilen örneklerde olduğu gibi dünyada yalnızca bir yılın aşırı yağışlı veya aşırı kurak geçmesi, küresel iklim değişikliğinin gerçekleştiği anlamına gelmez. Küresel iklim değişikliğinden söz edilebilmesi için değişimin çok uzun yıllar boyunca gözlemlenmesi gerekir. Sizce küresel iklim değişikliklerinin nedenleri ne olabilir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap: Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, küresel iklim değişikliğinin ana nedeninin sera gazı emisyonlarında insan faaliyetleri sonucunda gözlenen artış olduğunu ortaya koydu. Başta kömür olmak üzere fosil yakıtların yakılması, atmosferdeki karbondioksit oranının artmasındaki ana sorumludur.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 172

Dünya’nın etrafını saran atmosferin güneş ışınlarının bir kısmını sera gazları (karbondioksit, metan, su buharı, ozon, azotoksit vb. gazlar) sayesinde soğurduğunu, bir kısmını ise yeryüzüne yansıttığını; bu olaya sera etkisi adı verildiğini 1. ünitede öğrenmiştiniz. Sera etkisi Dünya’nın ısı dengesini düzenler. Son yıllarda hava kirliliğine bağlı olarak atmosferdeki karbondioksit, kükürtdioksit ve metan gazı miktarı hızla artmaktadır. Sera gazı olarak adlandırılan bu gazların ışığı soğurma özelliği vardır. Bu gazların ışığı soğurması sonucunda daha fazla güneş ışığının atmosferden çıkışı engellenir. Bu durum sera etkisinin artmasına ve dünyamızın beklenenden daha fazla ısınmasına neden olur. Sera etkisindeki artışla birlikte dünyanın ortalama sıcaklığı artar. Bu olaya küresel ısınma denir. Küresel ısınmanın süreklilik arz etmesi küresel iklim değişikliklerini de beraberinde getirir. Araç egzozlarından, ısınma amaçlı kullanılan yakıtlardan, fabrika bacalarından atmosfere salınan sera gazları; küresel iklim değişikliklerinin gerçekleşmesinde önemli rol oynamaktadır.

Beyin Fırtınası

1995 yılında IPCC’nin (Ülkeler Arası İklim Değişikliği Paneli) hazırladığı raporda, küresel iklim değişikliklerinin ülkemizdeki olası sonuçları şu şekilde ifade edilmektedir:

• 2030 yılına kadar Türkiye’nin büyük bir kısmı oldukça kuru ve sıcak bir iklimin etkisine girecektir.
• Yaz ve kış sıcaklıkları 2 ile 3 °C arasında artacaktır.

Raporda ifade edilen verilere göre küresel ısınmanın ülkemizdeki olası etkilerinin neler olacağını arkadaşlarınızla tartışınız.

• Cevap: Ülkemizin su kaynaklarında ciddi derecede azalma, kuraklık ve çölleşme, tarımsal verim kaybı, orman yangınlarının sayısında ve etkisinde artış ve biyolojik çeşitlilik kaybını getirecektir.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 173

5. Denizlerdeki su seviyesinin artışına bağlı olarak deniz akıntılarında değişmeler yaşanacaktır. Bu durum deniz eko- sistemlerinde yaşayan canlılar üzerinde olumsuz etki meydana getirecektir.
6. Dünyadaki ortalama sıcaklıkta gözlemlenen artışla birlikte iklim özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan orman yangını riski daha da artacaktır.
7. Sıcak ve kurak mevsimlerden bitki alanları olumsuz etkilenecek, otlakların verimliliği azalacak, bununla birlikte hayvancılıkta verim ve kalite düşecektir. İnsanlar bitkisel ve hayvansal kaynaklı besinlere ulaşmada zorluk yaşayacaktır. Bu durum kıtlığa yol açacaktır.
8. İnsanlar ve hayvanlar, iklim koşulları nispeten daha elverişli olan bölgelere göç edecektir. Bunun sonucunda yaşam alanları daralacak, insanlar arasında sosyal huzursuzluk baş gösterecektir.
9. Kutuplardaki buzulların erimesinin sonucu olarak denizlerdeki su seviyesi yükselecektir. Dünyada yerleşmenin yoğun olduğu, turizm ve tarım faaliyetlerinin yapıldığı yerlerin alçak alanları sular altında kalacaktır. Buzulların erimesi kutup ekosistemlerinde yaşayan canlıların neslinin tükenmesine yol açacaktır.

ETKİNLİK

ÇEVRE SORUNLARININ DÜNYANIN GELECEĞİNE ETKİLERİ

Gerekli Malzemeler: resim kâğıdı, dosya kâğıdı, kalem, boya kalemleri.

Yapım Aşamaları

1. Başta küresel iklim değişiklikleri olmak üzere çevre sorunlarının dünyanın geleceğine nasıl bir etkisinin olabileceğine yönelik öngörülerinizi listeleyiniz.
2. Öngörülerinizi sanatsal yollarla ifade ediniz. Bu amaçla aşağıdaki uygulamalardan birini yapabilirsiniz:
3. Çalışmalarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.

Sonuca Varma

Çevre sorunlarının dünyanın geleceğine yönelik etkileriyle ilgili öngörüleriniz nelerdir?

• Cevap: Ekolojik farkındalığın yaratılması ve duyarlılığın arttırılması Çöplerimizi kesinlikle doğaya atmamalı, kağıt, cam, plastik gibi atıkların geri dönüşümünü sağlamalıyız. Ev ve fabrika bacalarından çıkan gazlar hava kirliliğine yol açtığı için filtre kullanmalıyız. Yeşil alanları arttırarak orman tahribatını önlemeliyiz.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 174

Aşağıda, etkinlikteki ödevi yapan bir öğrencinin çalışmasına örnek verilmiştir. Sizce öğrencinin çevre sorunlarının dünyanın geleceğine olan etkisine yönelik öngörüleri nelerdir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

• Cevap:

➢ Endüstriden, motorlu taşıtlardan, ısıtmadan kaynaklanan sera gazı miktarını azaltmaya yönelik mevzuat yeniden düzenlenecektir.
➢ Daha az enerji ile ısınma, daha az enerji tüketen araçlarla uzun yol alma, daha az enerji tüketen teknoloji sistemlerinin geliştirilmesi sağlanacaktır.
➢ Atmosfere bırakılan sera gazı oranının düşürülmesi için alternatif enerji kaynaklarına önem verilecektir.
➢ Termik santrallerde daha az karbon üreten teknolojiler devreye sokulacaktır.
➢ Fazla yakıt tüketen ve fazla karbon üreten teknolojik araçlardan daha fazla vergi alınacaktır.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 175

Kyoto Protokolü küresel iklim değişiklikleri konusunda mücadele sağlamaya yönelik uluslararası bir protokoldür. Bu protokolü imzalayan ülkeler, sera etkisine neden olan gazların salınımını azaltmaya söz vermişlerdir. Protokol, ülkelerin atmosfere saldıkları sera gazı miktarını 1990 yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır. 1997’de imzalanan protokol, 2005’te yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz de Kyoto Protokolü’nü imzalayan ülkeler arasında yer almaktadır.

Kyoto Protokolü’nü imzalayan ülkeler, aşağıdaki önlemleri alacaklarına dair söz vermişlerdir.

• Endüstriden, motorlu taşıtlardan, ısıtmadan kaynaklanan sera gazı miktarını azaltmaya yönelik mevzuat yeniden düzenlenecektir.
• Daha az enerji ile ısınma, daha az enerji tüketen araçlarla uzun yol alma, daha az enerji tüketen teknoloji sistemlerinin geliştirilmesi sağlanacaktır.
• Atmosfere bırakılan sera gazı oranının düşürülmesi için alternatif enerji kaynaklarına önem verilecektir.
• Termik santrallerde daha az karbon üreten teknolojiler devreye sokulacaktır.
• Fazla yakıt tüketen ve fazla karbon üreten teknolojik araçlardan daha fazla vergi alınacaktır.
• Çimento, demir-çelik ve kireç fabrikaları gibi yüksek enerji tüketen işletmelerde atık işlemleri yeniden düzenlenecektir.

• Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 176

Dünya Doğayı Koruma Vakfının (WWF) 2008 yılı verilerine göre, dünya üzerindeki kaynakları günümüzdeki hızla kullanmaya devam edersek 2030’lu yıllarda aynı yaşam biçimini sürdürebilmek amacıyla dünyamızın iki katı büyüklüğündeki bir alandan elde edilen kaynağa ihtiyaç duyacağız. Dünyada üretim yapılan alanlar, dünya nüfusuna oranlandığında bir değer ortaya çıkar. Bu değer bir insanın beslenme, barınma, ısınma ve oluşan atıklarını etkisiz hâle getirmek için gerekli olan alandır. Bu alana ekolojik ayak izi adı verilir. Ekolojik ayak izi, insanların dünya üzerinde bıraktığı olumsuz etkilerin göstergelerinden biridir. Bireylerin ekolojik ayak izi hesaplandığı gibi ülkelerin de ekolojik ayak izi hesaplanabilir. Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından ilk kez 2002 yılında birçok ülkenin ekolojik ayak izi hesaplandı.

Aşağıdaki sorular veya bu soruların benzerlerinden elde edilen cevaplara göre bir insanın ekolojik ayak izi hesaplanabilir.

• Bir yılda yediği besinler, tükettiği lif için ekim yapılan alanın büyüklüğü ne kadardır?

• Yediği hayvansal ürünlerin elde edilmesi için hayvancılık yapılan alanın büyüklüğü ne kadardır?

• Soluduğu havanın içindeki oksijen için gerekli olan bitki örtüsünün kapladığı alanın büyüklüğü nedir?

• Oluşturduğu atıkların yok edilmesi için ne kadar alan gereklidir?

Kişilerin yaşamsal faaliyetlerini karşılarken dünyada kullanılan alanın büyüklüğü, o kişinin ekolojik ayak izidir. Ekolojik ayak izinizi hesaplamak için edu, mil, uzantılı genel ağ adreslerinden yararlanabilirsiniz. Genel ağ üzerinde araştırma, inceleme yaparken kişisel bilgilerinizi başkalarıyla paylaşmamaya özen gösteriniz.

• Cevap: Ekolojik ayak izi sitesine girerek hesaplamanızı yapabilirsiniz.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 177

Ozon Tabakasının İncelmesi

Antik Çağlardan itibaren insanlar, fırtına sonrası havada oluşan ve kendine has kokusu olan bir gazın varlığının farkındaydılar. Günümüzde insanoğlu bu kokunun sebebinin atmosferdeki ozon gazı olduğunu öğrenmiştir. Ozon, üç adet oksijen atomundan oluşan kokulu ve renksiz bir gazdır. Atmosferde bulunan ozon gazlarından oluşan ozon tabakası, dünyayı morötesi ışınların olumsuz etkilerinden korur. Bu nedenle ozon tabakasına koruyucu melek adı da verilir. Bilim insanları, 1993 yılında ozon tabakasıyla ilgili araştırma yaparken Antarktika kıtasının üzerinde önemli miktarda incelme tespit ettiler. Önceleri bunun Antarktika’ya özgü bir olay olduğunu sandılar. İlerleyen yıllarda bilim insanları, icatlar sonucu oluşan birçok bileşiğin etkisiyle ozon tabakasının daha geniş alanlarda inceldiğini fark ettiler.

Ozon tabakası UV-A ışınlarının atmosferden geçişine izin verir. Bu ışınlar insan sağlığı için çok tehlikeli değildir. UV-B ışınları sağlık için oldukça tehlikelidir. Bu ışınların bir kısmı Dünya’ya ulaşmadan ozon tabakası tarafından engellenir. UV-C ışınları sağlık için en tehlikeli ışınlardır. Ozon tabakası bu ışınların Dünya’ya ulaşmasını önler. Ozon tabakasını incelten en önemli etken kloroflorokarbon (CFC) gazlarıdır. Yanma özelliği göstermeyen CFC gazları zehirli, aşındırıcı, uzun ömürlü ve uçucudur. Bu özelliklerinden dolayı “harika gaz” olarak adlandırılır. Yoğunlukları düşük olduğu için atmosferin üst katmanlarına kadar çıkabilir. Stratosfer tabakasında biriken CFC gazları, yüksek enerjili güneş ışınları ile karşılaştıklarında ozon moleküllerini parçalar. Bu nedenle stratosfer tabakasındaki ozonun yoğunluğu azalır. Buna ozon tabakasının incelmesi denir. Yüksek enerjili güneş ışınlarıyla birleştiğinde ozon molekülünü parçalayan her türlü gaz, ozon tabakasının incelmesine neden olmaktadır. Kloroflorokarbonlar (CFC), hidrokloroflorokarbonlar (HCFC), halonlar, metilkloroformlar ozon tabakasını incelten gazlara örnek verilebilir. Bu gazlar klima, buzdolabı, tıbbi malzeme, yangın söndürme tüpü, böcek ilacı, sünger köpük, yalıtım malzemesi, sprey kutusu ve tarım ilacı üretimi gibi geniş kullanım alanlarına sahiptir.

• Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 178

Aşağıda ozon tabakasının incelmesinin canlılar üzerindeki olası etkilerine örnekler verilmiştir:

• Ozon tabakası inceldikçe Dünya’ya gelen morötesi ışın miktarı artar. Morötesi ışın, güneş ışığının özel bir dalga boyudur ve insan gözüyle görülemez. Morötesi ışınların sahip olduğu yüksek enerji, DNA moleküllerinin kimyasal yapısında değişikliğe neden olabilir. Bu durum deri hücrelerinin azalmasına, derinin olduğundan daha yaşlı görünmesine neden olabilmektedir.
• Ozon tabakasının incelmesi bitkilerin gelişimini olumsuz yönde etkiler. Bunun sonucunda atmosferdeki karbondioksit miktarı artar.
• Morötesi ışınlar, gözde hasara neden olarak korneaya zarar verebilir. Bu durum gözün normalden daha bulanık görmesine neden olur.

Ozon tabakasının incelmesi insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan bir çevre sorunudur. Dolayısıyla bu sorunun çözümü için de insanların aktif olarak çalışması gerekir. 1987 yılında yaklaşık 150 ülkenin temsilcisi Kanada’nın Montreal kentinde bir araya gelerek ozon tabakasının incelmesine yol açan maddelerin kullanımı ve üretimiyle ilgili bir protokol imzaladılar. 196 ülkenin taraf olduğu Montreal Protokolü, çevre konusunda yapılmış en geniş kapsamlı ve en başarılı antlaşmalardan biri olarak bilinir. Protokole göre ozon tabakası sistematik olarak gözlemlenmekte; CFC, HCFC, metilkloroformlar ve halon gazlarının üretimi izlenmekte, ozon tabakasının incelmesiyle ilgili bilinçlendirme çalışmaları yapılmaktadır. Antlaşmaya taraf olan ülkeler belirli aralıklarla toplanarak yapılan çalışmaları değerlendirmekte ve yeni önlemler almaktadır. Montreal Protokolü, ülkelerin ozon tabakasının incelmesini önlemeye yönelik yaptığı bir çalışmadır. Ancak ozon tabakasının incelmesini önleme sorumluluğu tek başına ülkelerin üzerine bırakılamaz. Bireysel olarak bizlerin de ozon tabakasının incelmesini önlemeye yönelik almamız gereken tedbirler vardır.

Aşağıda bu tedbirlere örnekler verilmiştir:

• Ozon tabakasına zarar veren kimyasal maddeleri içermeyen ozon dostu ürünleri satın almalıyız. Bir tüketici olarak CFC ve HCFC içeren spreyleri kesinlikle kullanmamalıyız.
• Buzdolaplarının, derin dondurucuların ve klimaların servis bakımlarını düzenli olarak yaptırmalıyız.
• Yalıtım malzemeleri ve ambalaj köpüklerinde ozon tabakasına zarar veren kimyasal maddeler bulunmaktadır. Bu ürünleri gereksiz yere kullanmamalıyız.

• Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Adım Adım Yayınları Sayfa 179

A. Aşağıda su döngüsüne ait bir görsel verilmiştir. Görselden yararlanarak su döngüsünün nasıl gerçekleştiğini açıklayınız.

• Cevap: Su, atmosferin üst katlarında yoğunlaşarak yağış olarak yeryüzüne ulaştıktan sonra, güneşin etkisiyle buharlaşma ve terleme yoluyla tekrar atmosfere döner. Bu olaya su döngüsü denir.

B Aşağıdaki şemada verilen noktalı yerleri tamamlayınız.

• Cevap:

“8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Adım Adım Yayınları Sayfa 171-172-173-174-175-176-177-178-179 Cevapları” beğendiyseniz sosyal medyada paylaşabilir ve  aşağıda bulunan emojilerle duygularınızı ifade edebilirsiniz :)