Fiillerde Anlam Zaman Kayması Konu Anlatımı Örnekleri Soruları Test Kısaca

FİİLLERDE ANLAM (ZAMAN) KAYMASI

Fiilde kullanılan kip ve zaman eklerinin kendi anlamları dışında kullanılmasına anlam kayması (zaman kayması) denir. Anlam kayması cümlenin anlamından çıkarılır.

“Haftaya herkes ödevlerini yapıyor, testleri cevap­lıyor.” (Bu cümledeki fiillerde, şimdiki zamanda çekimlen- diği halde yapılacak işler gelecek zamanda yapılacağı için zaman kayması vardır. Şimdiki zaman gelecek zamana kaymıştır.)

FİİLLERDE ANLAM ZAMAN KAYMASI ÖRNEKLERİ

Her gün aynı işleri yapıyor.(Şimdiki zaman, geniş zamana kay­mıştır.)

Sınava gireceği gün iyi bir kahvaltı yapıyor. (Şimdiki za­man, geçmiş zamana kaymıştır.)

Haftaya İstanbul’a uçuyorum. (Şimdiki zaman, gelecek zamana kaymıştır.)

Yazı yarına yetişir.(Geniş zaman, gelecek zamana kaymıştır.)

Hoca bir gün pazara gider. (Geniş zaman, geçmiş zamana kaymıştır.)

Bu borcu hemen ödeyeceksin. (Gelecek zaman, emir kipine kaymıştır.)

Başarılı olmak için biraz daha gayret edeceksin. (Gelecek zaman, gerekliliğe kaymıştır.)

Daha temkinli davranacaksın artık. (Gelecek zaman, gerek­liliğe kaymıştır.)

Allah kahretsin!(Emir kipi, dilek kipine kaymıştır.)

Buyurunuz, önce kahvenizi İçiniz. (Emir kipi, istek kipine kaymıştır.)

FİİLLERDE ANLAM ZAMAN KAYMASI SORULARI

SORU

Aşağıdakilerin hangisinde fiilin kipinde bir anlam kayması olmuştur?

A) Şair, ölüm yıldönümünde anılacak.

B) Kuşlar geçecek üzerimizden kuşlar!

C) Sokak lambaları bir bir yanacak,

D) Bu şiir Yahya Kemal’e ait olacak.

E) Flava yarından itibaren serinleyecek. 

CEVAP

A, B, C ve E seçeneklerinde zaman (anlam) kayması söz konusu değildir. Ancak D seçeneğindeki “Bu şiir Yahya Kemal’e ait olacak.” cümlesi “Bu şiir Yahya Kemal e ait olmalı, anlamı taşıdığı için, gelecek zaman gereklilik kipine kaymıştır. Gereklilik kipi, fiile “olasılık” anlamı yükleyebileceği için bu cümlede “ola­sılık” söz konusudur. Doğru seçenek D’dir.

SORU

Aşağıdakilerden hangisinin yüklemi, gelecek zamana kavmamıştır?

A) Adana’ya yarın mı varırsın?

B) Ödevimi sonra yaparım.

C) Haftaya mı gelirsin buraya?

D) Rejim yaptığında hep bunları mı yersin?

E) Akşama geç mi gelirsiniz?

CEVAP

A, B, C ve E seçeneklerinde fiillerin kendi zamanlarında kullanılmayıp gelecek zaman kaydığını cümlelerdeki zaman bildiren zarflardan görebiliriz. Ancak D’de geniş zaman anlamı korunmuştur. Doğru seçenek D’dir.