Ki Bağlacının Yazımı İle İlgili Örnekler, Nasıl Yazılır, Sorular, Konu Anlatımı Kısaca
Kİ BAĞLACININ YAZIMI
Ki Bağlacının Yazımı İle İlgili Örnekler, Nasıl Yazılır, Sorular, Konu Anlatımı Kısaca
********************
Türkçede üç tür “ki” vardır: Bağlaç olan ki, sıfat yapan ki ve ilgi zamiri olan ki.
Bağlaç olan ki, her zaman ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında anlam biraz daralsa da bozulmaz.
Buna karşın sıfat yapan ve ilgi zamiri olan “ki”ler ek olduklarından sözcüğe bitişik yazılır ve cümleden çıkarıldıklarında cümlenin anlamı bozulur.
Anladım ki hiç kimse sen değil, (bağlaç)
Şendeki sabra şaşırmamak mümkün değil, (sıfat yapan ki)
Bizimki yine işten kovulmuş, (ilgi zamiri)
TAKTİK-1
Sözcüğe “ler” gelebilirse “ki” bitişik yazılır; gelemezse “ki” ayrı yazılır.
Gözlerindeki hüznü görebiliyordum. (“Gözlerindeki-ler” diyebiliriz. 0 hâlde “ki” bitişik yazılır.)
Sandım ki romanı satın almamışsın. (“Sandım ki-ler” diyemeyiz. O hâlde “ki” ayrı yazılır.)
TAKTİK-2
“Ki” cümleden çıkarıldığında anlam bozuluyorsa o “ki” ektir, dolayısıyla bitişik yazılır; anlam bozul- mu yorsa bağlaçtır (sözcüktür), o hâlde ayrı yazılır.
Zannetme ki uzaktasın diye seni unuttuk (“ki” cümleden çıkarıldığında anlam bozulmuyor, bağlaçtır.)
Dedim ki mutlaka başvurmalısın bu sınava (“ki” cümleden çıkarıldığında anlam bozulmuyor, bağlaçtır.)
Saçındaki beyazları örtmek istemeni anlayamıyorum. (“ki” cümleden çıkarıldığında anlam bozuluyor, bağlaç değildir.)
Arkadaşınınki daha yeni bir bisikletti (“ki” cümleden çıkarıldığında anlam bozuluyor, bağlaç değildir.)
********************
Yukarıdaki taktikleri aşağıdaki örneklere uygulayınız. Aşağıdaki cümlelerde kullanılan “ki” doğru yazılmışsa boş bırakılan parantezin içine “D”, yanlış yazılmışsa “Y” yazınız.
Benim saçlarım yumuşacıktı Havva’nın ki ise keçe gibiydi. ( )
Tepedeki kızgın güneş, gölgesini ayaklarının dibine düşürüyor. ( )
Onlar öyle varlıklı, öyle güçlüler ki kimseyle kıyaslanamazlar. ( )
Bana sorarsan onun heykelini şu karşı ki kıyıya dikmek gerek. ( )
Tam erikleri koparacaktık ki bahçe sahibinin bağırtısını işittik. ( )
Zaten terziler hiçbir zaman kendilerinde kusur bulmazlar ki. ( )
Derin bir soluk aldıktan sonra öyle bir baktı ki etrafına sormayın! ( )
Ama bunu hissetmedim, her şey öyle sezdirmeden oldu ki. ( )
Öyle güzel diki ev, çiçeklerin güzelliğini fark edememişti. ( )
Mutfaktaki işler çiftlikten dönüleceği günler yoğunlaşıyordu. ( )
Salonun tavanı ahşaptandı, bu odanın ki nasıldı acaba? ( )
Karşı kayadaki ışık dalgaların üzerinden seke seke geliyordu. ( )
Yerdeki kırmızı kilim her gün süpürülmekten pırıl pırıldı. ( )
Esmerdi, gözleri ise Rıza’nın ki gibi soluk yeşildi.( )
********************
DİKKAT
Kimi bağlaçlarda “ki” kalıplaşmış olarak sözcüğe bitişik yazılır; kimilerinde ise ayrı yazılır.
Sanki mademki, hâlbuki oysaki, belki… (Bitişik yazılır.)
Öyle ki, demek ki, tut ki, varsayalım ki… (Ayrı yazılır.)
********************
SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçen “ki”nin yazımı doğru değildir?
A) Ortamdaki tartışmaya bir türlü kendimi veremedim.
B) Dışarıdaki çöp kutusunu belediye yetkilileri koydu.
C) O günkü arkadaşlarımdan bir tek Ayhan’la görüşüyorum.
D) Karşı ki tepelerden evimize doğru gelenler var.
E) Mademki durum bu, yapacak başka bir şey yok.
CEVAP
A, B, C ve E seçeneklerinde “sıfat yapan ki” kullanılmıştır. Ancak, ek hâlinde olduğu için bitişik yazılması gereken “ki”nin D seçeneğinde ayrı yazılmış olması yazım yanlışlığına yol açmıştır. E seçeneğindeki “ki”nin bağlaç olmasına karşın kendinden önceki sözcüğe kalıplaşmış olarak bitişik yazılması gerektiğinden bu seçenekte yazım yanlışı söz konusu değildir. Doğru seçenek D’dir.
