DİVAN ŞİİRİ NAZIM ŞEKİLLERİ (NAZIM BİÇİMLERİ)

MESNEVİ

• Uzun hikâyelerin anlatıldığı veya didaktik niteliği olan dinî-ahlaki konuların işlendiği nazım şeklidir.
• Olay çevresinde oluşan edebî metinlerdir.
• Anlatım (üslup) genellikle alegorik/ semboliktir.
• Her beyit kendi arasında kafiyelidir: aa bb cc dd ee ff…
• Bu nedenle uzun konulara elverişli bir nazım şeklidir. Bin­lerce beyitten oluşabilir.
• Mesnevinin bölümleri vardır: Dibace (manzum veya men­sur yazılan ön söz), tevhit, münacat, naat, miraciye, met­hiye, sebeb-i telif, ağaz-ı destan (mesnevinin asıl konusuna geçilen bölümdür), hatime (bitiş)…
• Mesneviler konularına göre; aşk (Leyla vü Mecnun), dinî ve tasavvufi (Hüsn ü Aşk, Mantıku’tTayr), ahlaki ve öğ­retici (Hayriyye, Hayrabad), savaş ve kahramanlık konulu (gazavatname), şehrengiz ve mizah (Harname) konulu mesneviler olmak üzere altı gruba ayrılır.
• Beş mesneviden oluşan eserlere hamse denir.
• Türk edebiyatındaki ilk mesnevi Kutadgu Bilig’tir.
• Leyla ile Mecnun (Fuzuli), Mesnevi (Mevlana), Hüsn ü Aşk (Şeyh Galip), Harname (Şeyhi), Süheyl ü Nevbahar (Hoca Mesud), Yusuf u Züleyha (Şeyyad Hamza) mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır.

ÖRNEK

Mecnun dedi ey bana açan raz.

Lutf ile kılan beni ser-efraz.

Kimsen, bana zahir eyle adın.

Bu badiyede nedir muradın?

Can tazelenir fesahatinden.

Bu lehce-i pür-melahatinden.

Yukarıdaki parça Fuzuli’nin “Leyla ile Mecnun” mesnevi­sinden alınmıştır. Beyitlerden oluşan bu mesnevinin kafiye şeması aa bb cc dd … şeklindedir.