5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Sayfa 57-58-59-60-61-62-63

5. Sınıf E Kare Yayıncılık Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Sayfa 57-58-59-60-61-62-63 Cevapları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Sayfa 57-58-59-60-61-62-63

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 57

5. Konu: Dünya Değişirken

Anahtar Sözcükler

Kültürel uygulama, aile, giyim, değişim ve süreklilik, üretim, ölçü ve zaman ayarları

Başlarken

Yan taraftaki tanımları okuyunuz ve kavramları birer cümle içinde kullanınız. Bilinmeyen kelimeleri bulmak için sözlük genel ağ adresinden yararlanabilirsiniz.

değişim: Bir zaman dilimi içindeki değişikliklerin bütünü, değişme.

süreklilik: Sürekli olma, kesintisiz olarak sürüp gitme durumu, devamlılık.

• Cevap:

➢değişim: İnsan sürekli değişim içindedir.
➢süreklilik: Yaşamda başarılı olmanın koşullarından biri de sürekliliktir.

KÜLTÜREL UYGULAMALAR

Bayram eğlenceleri: Bayram ve ramazan eğlenceleri, evlenme ve sünnet düğünleri, Cambaz, Karagöz Hacivat, orta oyunu gibi seyirlik oyunlar eğlenceyi sürekli kılan ögelerdendi.

Müzik: Kanto, 1930’lu yılların ortalarına kadar toplumda önemli bir yer tuttu. Daha sonra farklı müzik türlerinin ortaya çıkmasıyla önemini yitirdi.

Radyo, sinema: Radyonun yaygınlaşmasından önce gramofon ve plaklar, eğlence kültüründe önemli bir yer tutuyordu. Sinema da günlük hayatın içinde yerini aldı.

Yanda verilen tablodaki kültürel unsurların, günümüzde de devam edip etmediği veya değişime uğrayıp uğramadığı konusunda görüşlerinizi belirtiniz.

• Cevap: Bayram eğlenceleri eskisi gibi neşeli ve canlı değildir. Müzikte artık kanto gibi eğlenceler pek yok. Onların yerine konserler ve canlı performanslar ön plandadır. Radyoda plaklar gramofonlar yerlerini cdlere bıraktı.

Orta oyunu ile ilgili verilenleri inceleyiniz ve soruları cevaplayınız.

Seyircilerin ortasında oynanan ve geleneksel halk tiyatrosunun bir türü olan orta oyununun Cumhuriyet’in ilk dönemlerine kadar yaşamasında, Kavuklu Hamdi gibi sanatçıların önemli rolü vardır (Görsel: 2.46).

Sizce orta oyunu nasıl bir oyundur? Günümüzdeki hangi oyunlar orta oyununa benzemektedir?

• Cevap: Orta oyunu iki zır karakterin birbirleriyle komik şekilde atışmaları üstüne kurulu bir oyundur. Günümüzdeki talk showlara benziyor. Geçmişte ise Karagöz oyununa benzemekteydi.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 58

Türk kültüründe aile çok önemli bir yere sahiptir (Görsel: 2.47). Aile bireyleri sevgi, saygı, şefkat, merhamet, iş birliği gibi kavramların en güzel örneklerini ve inceliklerini ailesi içinde yaşayarak öğrenir. Bu konuda İsveç’in Osmanlı elçiliğinde görev yapan Mouradgea D’Ohsson (Muradci Dö Ohson), Türk kültür tarihine dair önemli bilgilere yer vermiştir.

Türkler evde ve yakınları arasında olduğu gibi toplum içinde de kendilerinden yaşça büyük olanlara terbiyeli davranırlar. Büyükler çocuklarını yaşı ve işi ne olursa olsun sadece adıyla çağırır. Bütün bunlar aile içindeki samimiyeti, birliği ve terbiyeyi korur. Çocuklar ana babaya karşı hürmette kusur etmez. Baba, evden çıkacağı zaman çocuklar onu kapıya kadar uğurlar, dönüşte de karşılar. Bayramlarda çocuklar aile büyüklerinin ellerini öper, onların hayır dualarını alır.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında, aile ve kadın hakları konularında önemli yenilikler yapıldı. Kadınların günlük hayatta, devlet yönetiminde kısacası hayatın hemen hemen her yerinde görev alması veya bulunması yasal ve kültürel bir durum hâline geldi (Görsel: 2.48).

Yukarıdaki gazete haberini ve kronolojiyi incelediğinizde kadın hakları ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?

• Cevap: Kadınlar toplumun göz bebeği olmalıdır. Onlar hayatın her alanında olmalıdırlar erkeklerle eşit haklara sahip olmalı erkekler kadar saygı görmelidirler. Onlar yaşamın her alanında başarıyla üretimde bulunmalı her türlü hürmeti görmelidirler.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 59

Günlük hayatımızda işlerimizi planlarken veya yaparken ölçü ve zaman ayarlarına ihtiyaç duyarız. Peki, bugünkü ölçü ve zaman ayarlarını ne zamandan beri kullanmaktayız? Bunlar, zaman içerisinde değişim göstermiş midir yoksa ilk kullanılmaya başlandığı şekliyle mi devam etmektedir?

• Cevap: Değişime uğramıştır. Osmanlı Devleti’nde sosyal hayatta kullanılan takvim ile devletin mali işlerinde kullandığı takvim ayrıydı. Bu durum karışıklıklara neden oluyordu. Mesela ağırlık birimi olarak okka kullanılırken günümüzde ise kilograma geçilmiştir. Arşın yerine de metre kullanılmaktadır.

Osmanlı Devleti’nde sosyal hayatta kullanılan takvim ile devletin mali işlerinde kullandığı takvim ayrıydı. Bu durum karışıklıklara neden oluyordu. Ayrıca Batılı ülkelerle ticari ilişkilerin kolaylaştırılması gerekiyordu. Bu sebeplerden dolayı bazı düzenlemelerin yapılmasına ihtiyaç duyuldu. Uluslararası geçerliliği olan ağırlık ve uzunluk ölçü birimleri kabul edilerek ölçü işlerinde birlik sağlanmış oldu (Görsel: 2.49).

Aşağıda verilen tablonun sağ tarafındaki ilgili kutucuğa, eğer söz konusu uygulamalar günümüzde de devam ediyorsa (+), etmiyorsa (-) işareti koyunuz. Uygulamaları, değişim ve süreklilik açısından değerlendiriniz.

• Cevap:

SIRA SİZDE

Yukarıdaki tabloya göre soruları cevaplayınız.

Tabloda belirtilen konular zaman içinde niçin değişime uğramış olabilir?

• Cevap: Çünkü zaman içinde ihtiyacı karşılaşamayan Dünya ile uyum sağlamayı zorlaştıran uygulamalar terk edilmiştir. Bu uygulamalar yerlerini daha kullanışlı ve modern uygulamalara bırakmıştır.

Bu konuların zaman içerisinde yeniden değişikliğe uğrayacağını düşünüyor musunuz? Neden?

• Cevap: Bence zamanın ne göstereceği belli olmaz. Zaman içinde eğer daha kullanışlı şeyler ortaya çıkarsa değişiklikler de kaçınılmazlardır. İnsan uyum sağlayan bir canlıdır ve işine gelen en iyisi neyse ona yönelir.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 60

Türk tarihinin her döneminde bilgiye ve bilgili insana önem verilmiştir. Mesleki eğitim usta çırak ilişkisi içinde yapılmıştır. Eğitimin toplumun tüm kesimlerine ulaştırılabilmesi için medrese, kütüphane, cami gibi yerler eğitim ve öğretim amaçlı kullanılmıştır (Görsel: 2.50). Bilim insanlarının evleri de ilmî toplantıların yapıldığı yerler hâline gelmiştir. Toplumun hedeflenen seviyeye getirilmesinde eğitim çok önemlidir. İlkokulun, ülkenin tamamına yayılmasıyla tüm vatandaşlar okuma ve yazmayı öğrenmeye başlamıştır. Yeni nesillerin çağdaş dünyadaki eğitim seviyesine ulaşması ve ahlak ile donatılması ancak eğitim alanında yapılacak atılımlarla olabilir.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında, mahalle mekteplerinin ve medreselerin kaldırılarak bütün okulların Millî Eğitim Bakanlığına bağlanması bu yönde atılan adımlardandır. Bu dönemde Arap harfleri yerine yeni Türk harfleri kabul edilmiş, hayat bilgisi ile tabiat dersleri okutulmaya başlanmıştır. Millî Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi Tanrıöver (Görsel: 2.51) İstiklal Marşı’nın kabul edilmesinde önemli rol oynamıştır. Bu gelişmeler tarihimizde eğitim alanında sürekli bir değişim ve gelişim yaşadığımızı göstermektedir.

Harf inkılabından sonra halkı okuryazar yapmak için eğitim seferberliği gerçekleştirildi (Görsel: 2.52).

Gelişen teknoloji ile birlikte okullarda yeni eğitim materyalleri kullanılmaya başlandı (Görsel: 2.53).

Eğitimin bir kültür meselesi olduğu ve günlük hayatımızda önemli bir yer aldığı gerçeğini düşünerek yukarıdaki görselleri değişim ve süreklilik açısından değerlendiriniz. Daha sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Yediden yetmişe her yaştan insanın eğitime katılımı hakkında neler düşünüyorsunuz?

• Cevap: İnsanlar yaşları ne olursa olsun eğitim hakkına sahiptirler. Eğitim görmelidirler. Çünkü okumanın yaşı yoktur. Her yaşta insanın öğreneceği yeni şeyler vardır. O yüzden de toplumun gelişmesi adına yaşa bakılmadan eğitim görülmesi gerekmektedir.

Sizce hiç okula gitmeyen bir kişi, günlük hayatında hangi zorluklarla karşılaşabilir?

• Cevap: Okuma yazamadığı için saatleri zamanı bilemez. Bu da hiçbir plan yapamaması, herhangi bir şekilde gün içinde yaşanacak hiçbir haberi okuyamaması aradığı bir şeyi bulmaması hatta alışveriş bile yapamamasına neden olur.

Geçmişten günümüze eğitim alanında kullanılan araç gereçlerden isimlerini bildiklerinizi belirtiniz.

• Cevap: tahta, tebeşir, abaküs, cetvel, pergel, kalem, silgi, açacak, gönye, iletki, defter, hesap makinası.

Zaman içerisinde eğitim araç gereçlerindeki değişim ve süreklilik hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

• Cevap: Zaman içinde artık abaküs pek kullanılmaktadır. Eskiden sayı saymak için fasulyeler vardı şimdi bu uygulamalar artık yerlerini daha modern tekniklere ve araç gereçlere bırakmıştır.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 61

Şimdi de tarımla ilgili olarak Durmuş Dede’yi dinleyelim (Görsel: 2.54).

Toprağı işlemek, ürün elde etmek büyük emek ister. Üretim araçlarının zaman içerisinde gelişmesi ile üretim çok daha kolay hâle geldi. Teknolojik gelişmeler, çiftçilerin günlük yaşamında önemli değişikliklere yol açtı. Çiftçiler, artık daha az sürede daha fazla toprağı ekip , biçebiliyorlar. Böylece hem zamandan kazanıyorlar hem de daha az enerji harcıyorlar. Fakat tarım makinelerinin kullanılmaya elverişli olmadığı yerlerde hâlâ geleneksel yöntemlerle üretime devam ediliyor (Görseller: 2.55, 2.56, 2.57).

Yaşadığınız yerde ve ülkemizin diğer yerlerinde kullanılan tarım araçları hangileridir?

• Cevap: Traktör, saban, ilaç pompası, kazma, kürek, çapa aleti, pat pat aracı, biçer döver, sulama kanalları veya hortumları, orak gibi aletleri bilmekteyim.

Hem geleneksel hem de modern tarım araçlarının zaman içerisinde kullanımından vazgeçileceğini düşünüyor musunuz? Neden?

• Cevap: Teknoloji her gün değişen ve gelişen bir yapıya sahiptir. Bu bakımdan elbette zaman içinde değişimler olacaktır. Bazı araç gereçler eskiyecek veya yerlerine daha verim elde edilen diğer araçlar tercih edilecektir.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 62

SIRA SİZDE

İçerisinde farklı haberler ve kültürel bilgiler yer alan gazeteler hakkındaki açıklamaları okuyunuz ve soruları cevaplayınız (Görseller: 2.61, 2.62, 2.63).

1. gazete: Gazete kâğıdına, Arap alfabesi ile Osmanlı Türkçesi olarak hazırlanmış.
2. gazete: Gazete kâğıdına, Latin alfabesi ile Türkçe olarak hazırlanmış.
3. gazete: Bilgisayar ortamında, Latin alfabesi ile Türkçe olarak hazırlanmış.

1. Gazetelerdeki hangi unsurlarda değişiklik olmuş, hangilerinde olmamıştır?

• Cevap: Öncelikle yazıda ve harflerde değişiklik olmuş. Sonra başlıklarda olmuştur. Ayrıca haberlerin veriliş şeklinin de değişiklik gösterdiği söylenebilir.

2. Zaman içerisinde meydana gelen bu değişim ve sürekliliği neye bağlıyorsunuz?

• Cevap: Teknolojinin gelişmesi ve eskinin o döneme uyum sağlayamaması, yeni dönemin ihtiyaçlarına karşılık verememesidir.

NELER ÖĞRENDİK?

GÖZDEN GEÇİRME

Kültürel unsurların değişime uğramasının veya süreklilik göstermesinin sebepleri neler olabilir?

• Cevap: Çünkü insan değişmektedir. İnsanın değişmesi aynı zamanda kültürün de değişmesi demektir. İnsan durağan olamayacağı için de bu sürekli değişim kaçınılmaz olacaktır.

ÜRÜN DOSYASI

Günlük hayatınızda yerleşik hâle gelen kültürel unsurlara en az iki örnek veriniz. Bu örneklerin zaman içerisinde değişime uğradığını veya süreklilik gösterdiğini içeren bir kompozisyon yazınız. Çalışmanızı sınıfa getirerek arkadaşlarınıza okuyunuz. Ürün dosyanızda saklayınız.

• Cevap: Yerleşik hale gelen kültürel öğelere örnek olarak aklıma gelen ilk unsur kız isteme merasimidir. İkinci unsur olarak ise asker uğurlama törenleri gelmektedir. Ben kız isteme ile ilgili kompozisyon yazmak istedim:

KIZ İSTEME YANİ HEYECANIN DİĞER ADI

Kız isteme demek bizim kültürde gelenek görenek demektir. Damat heyecandan ölecek gibi olur. Aile büyüğü kız istenirken sözü uzattıkça uzatır. Kız ise kahve yaparken kahveyi taşırır. İçine tuz koyar. Damat adayı o kahveyi her ne olursa olsun içmek zorunda kalır. Göz göze gelişler damadı ve ailesini süzüşler derken ortamda hep bir neşe hep bir mutluluk hakim olur. Kızın babası duygulanır kızına da sorar. Sonrasında kızın verildiği söylenir temenniler, zılgıtlar ve dualarla gece ilerler. Ortada iki güzel yürek çevrede emekler yaşanmışlıklar muhteşem anlar kaydedilir. Sonunda gençler muratlarına ermek için ilk adımı atarlar.

ÖZ DEĞERLENDİRME

1. Günlük yaşamımda kültürel unsurların var olduğunu bilirim. ?
2. Kültürel unsurların süreklilik gösterdiğine örnek verebilirim. ?
3. Kültürel unsurların değişime uğradığına örnek verebilirim. ?

DİĞER KONUYA HAZIRLIK

Sınıfa dağ, ova, plato, akarsu gibi yeryüzü şekillerini gösteren görseller ve atlas getiriniz.

• Cevap: Atlası herhangi bir kırtasiyeden edinebilirsiniz.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Cevapları E Kare Yayıncılık Çözümleri Sayfa 63

NELER ÖĞRENDİK ?

Görsel özetleyicide verilen boşlukları uygun ifadelerle dolduralım.

TARİHÎ VE KÜLTÜREL DEĞERLERİMİZ

ANKARA, ANKARA GÜZEL ANKARA

➢ Yaşadığımız yerlerde dağ, deniz, göl, ırmak gibi doğal varlıklar ile hamam, kervansaray, kale, cami gibi tarihî zenginlikler bulunur. İstiklal Madalyası, tarihî çini ve kıyafetler de çevremizdeki kültürel nesneler arasındadır.

• Cevap: Tarihi kültür öğeleri müzelerde sergilenir.

UYGARLIKLAR BEŞİĞİ: MEZOPOTAMYA VE ANADOLU

➢ Sümerler: Yazıyı ve dört işlemi buldular. Güneş saati ve tekerleği icat ettiler. Ay yılını esas alan takvimi buldular. Tapınak, okul ve depo olarak kullanılan zigguratlar yaptılar.

➢ Babiller: Babil Kulesi ve Babil’in Asma Bahçeleri önemli mimari eserleridir. Hammurabi Kanunları olarak bilinen ilk anayasayı yapmışlardır.

➢ Asurlar: Yazıyı Anadolu’ya getirdiler. Karum adı verilen pazar yerleri kurdular.

➢ Hititler: Pankuş adında tarihteki ilk meclisi kurdular. Mısır’la tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmayı yaptılar. Anal adı verilen yıllıklar oluşturdular. Anal adı verilen yıllıklar yazdılar.

➢ Firigler: Madencilik, mobilyacılık ve kabartma sanatında ustalaştılar. Tümülüsler ve kaya mezarları yaptılar.

➢ İyonlar: Akdeniz ve Karadeniz çevresinde yerleşim yerleri kurdular. Bilime önem verdiler ve birçok bilim insanı yetiştirdiler.

➢ Urartular: Sulama kanalları ve kale yapımına önem vererek şehirleştiler. Maden işlemeciliği ve mobilyacılıkta ustalaştılar.

➢ Lidyalılar: Parayı icat ederek değiş tokuş sistemini kaldırdılar. Kral Yolu ile zenginleştiler.

• Cevap: Medeniyetler sonraki kuşaklara büyük kültürel miraslar bırakmışlardır.

KÜLTÜREL MİRAS

➢ Kültürel ögeler, milletimizin bir arada yaşamasını sağlayan en önemli etkenlerdendir. Bayram, düğün, misafirperverlik, imece usulü ve asker uğurlama gibi uygulamalarla geleneklerimiz yaşatılır. Gelenekler toplumun bir arada yaşamasında önemli rol oynar.

• Cevap: Kültür değişim gösterir ve diğer kültürlerden etkilenir.

DÜNYA DEĞİŞİRKEN

➢ Kültürel unsurların bir kısmı uzun süre varlığını korur. Bazı kültürel unsurlar zaman değişikliğe uğrayabilir. Kültürel unsurlarımızdan; kıyafetler, bayram eğlenceleri, ölçü ve tartı birimleri, alfabe, gazeteler ve tarım aletleri zaman içinde değişime uğramıştır.

• Cevap: Gelenek ve göreneklerde zaman içinde değişime uğrar. Bu değişimler kültürel etkileşimin sonucudurlar.

KÜLTÜREL ÇEŞİTLİLİK

➢ Yaşadığımız yerin kültürel özellikleri diğer yerlerle benzerlikler ve farklılıklar gösterebilir. Düğün, doğum, ölüm, nevruz ve oyunla ilgili kültürel uygulamalarımız vardır.

• Cevap: Çünkü insanlık kültürü ortaktır ve birçok benzerlikle ilerler, gelişir.

5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Çözümleri E Kare Yayınları Sayfa 57-58-59-60-61-62-63  ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.