İrsal-i Mesel Nedir, Özellikleri ve Örnekler

İRSÂL-İ MESEL

İrsal-i Mesel Nedir, Özellikleri ve Örnekler

Söylenen bir düşünce veya fikri pekiştirmek amacıyla söze bir atasözü veya atasözü niteliğinde bir sözle destekleyerek kuvvetlendirmektir.

********************

İrsal-i Mesel Örnekleri

Cihân-ârâ cihan içindedir arayı bilmezler

O mâniler ki deryâ içtedir deryâyı bilmezler

Hayalî Bey

Hayali Bey, yaratılanların yaratıcıyı tanımamalarından yakınırken, balıkların da denizde yaşadıkları halde denizi tanımadıklarını örnek olarak getirirken irsal-i mesel sanatı yapar.

********************

“Ölen insan mıdır, ondan kalacak şey: Eseri;

Bir eşek göçtü mü, ondan da nihayet semeri.’’

Mehmet Akif Ersoy, Safahat

Mehmet Akif, ölen insanların ardından kalacak olan şeylerin bıraktıkları eserler olduğunu vurgularken, bunu pekiştirmek için de eşeklerden de geriye kalacak olan şeyin semerleri olduğu şeklinde örnek vererek irsal-i mesel sanatı yapar. Beyit şeklinde kurgulanan bu anlatı aslında bir atasözüdür. Akif, sadece irsal-i mesel sanatı yapmakla kalmıyor iktibas sanatının da bir örneğini veriyor.

********************

Vatan mübarektir kabul

Toprağı somun

Dikeni döşek

Uğrunda döğüşmeyen

Eşşeoğlu eşşek

Bedri Rahmi Eyüboğlı, Dol Karabakır Dol

Bedri Rahmi, vatanın mübarek olduğunu kabul etmekle birlikte, onun uğrunda döğüşülmesi gerektiği örneğini verirken hem irsal-i mesel sanatı yapar hem de döğüşmeyenlerle ilgili argo düzeyde “eşşoğlu eşşek” tabiriyle tariz sanatı yapar.

********************

MASAL SONU

Devlet başa, kökler kopuyur kendiliğinden.

Kıl çengi yiğitler suyu sökmüş iliğinden.

Kurban. Işığın tek gözü vardır, o da kördür.

Bozgun günü kim kurtaracak avları inden?

En doğru masal anlatan korkuttuğumuzdur.

Toprak acı bilmez, koparır sevgiyi dinden

Göç mevsimi kuşlar yine yorgun ve umutsuz,

Ermez ağaran kente yüreklerdeki kinden.

Kuzgun leşe. Gerçekten ölen tanrıdır ancak.

Harmanları çığlıkla doğar ölgün ekinden.

Talat Sait Halman, Can Kulcığı

Şair Kanûni devrindeki karışıklıklar için söylenmiş “ya devlet başa, ya kuzgun leşe” sözünden hareket ederek bu şiiri yazmıştır. Şair söylemek istediğini bu sözle kuvvetlendirerek anlama çeşni katıyor.

********************

Her şeyin fazlası zararlıdır ya

Fazla şiirden öldü Edip Cansever

Cemal Süreya, Çağının Tanığı Olmak

Cemal Süreya, Edip Cansever’in niçin öldüğüne dair pekiştiriri bir örnek getirerek onun fazla şiirden öldüğünü / fazla olan herşeyin zararlı olduğunu güzel bir üslupla anlatarak irsali mesel sanatı yapar.

********************

herkes ne zaman ölür elbet gülünün solduğu akşam

aldım anlayamadım öldüm anlayamadım almadığım akşam

Turgut Uyar, Büyük Saat

Turgut Uyar, insanların ne zamana öleceğine dair bir soru sorarak istfiham sanatı ile birlikte karışık tecahül-i arif sanatı yaparken, bu soruya “gülünün solduğu akşam” şeklinde cevap vererek irsal-i mesel sanatı yapar.